Synthese van Wereldproblematiek : hoe kunnen we overleven?

De titel van deze Seminar is ‘Risico Gestuurd’ ondernemen. Maar wat betekent dit? Sturen we een onderneming door middel van Risico’s? Of besturen we een onderneming door het onderkennen en dus vermijden van risico’s? Kunnen risico’s worden voorkomen en of beheerst? Deze vraag zal ik proberen te beantwoorden, maar niet op de gebruikelijke manier om een risico analyse te doen, maar op een nieuwe, meer effectievere wijze en dat is om een risico synthese te doen. Het verschil zit hem in de details hoor je wel eens of op zijn Engels: ‘The Devil is in the details’.

Waarom hebben we het steeds over ‘analyse’. Op tv zien we politieke analisten, voetbal analisten, medische analisten, wetenschappelijke analisten, enzovoort. Maar zo goed als niemand neemt het woord ‘synthese’ in de mond, terwijl er een belangrijk verschil is. Dit komt door een fenomeen dat het reductionisme wordt genoemd en dat is er bij ons ingepeperd vanaf kind zijn door onze ouders (ze wisten niet beter) door onze leraren (zij wisten niet beter) op de universiteit (de basis voor wetenschap is de reductionistische analyse, dwz het kijken naar iets, het ontleden in de diverse delen en het weer in elkaar zetten van die delen om het geheel te begrijpen) en op het werk waar we wel over de verschillende delen van een organisatie praten maar nooit over de interafhankelijke relaties met omgeving, stakeholders, het milieu, de maatschappelijke cohesie, het menselijk en niet menselijk leven, enz. We hebben nooit van Risico Synthese gehoord omdat we niet begrijpen dat de wereld niet alleen uit deeltjes bestaat, maar uit relaties en netwerken waar we tegelijkertijd deel van uit maken en afhankelijk van zijn. Dit is het perceptie probleem waar systeem denkers en natuurkundigen en filosofen het al eeuwen over hebben. Wij zien de wereld als iets wat zich buiten ons afspeelt. We kijken ernaar alsof we alleen observeerder zijn, maar voelen ons bijna niet verbonden en afhankelijk. Dit komt door een analytische denkwijze die we van Descartes en Newton hebben geleerd. Descartes zag de wereld als een klok en Newton zei dat onze natuurlijke wereld een aantal vaste natuurkundige wetten volgde. Op die manier konden deze twee heren bewijzen hoe onze wereld zich zou gedragen en wat te doen als een deel van het klokwerk kapot zou gaan, want het zou immers gewoon kunnen worden vervangen met een nieuw onderdeel….

Dit denken is niet correct. Nieuwe wetenschappelijke inzichten hebben zich laten zien die het analytische, reductionistisch en deterministische wereldbeeld op zijn kop hebben gezet. De wereld bestaat niet uit dingen, maar uit; de menselijke perceptie en waarschijnlijkheden die, als we dit leren begrijpen, kunnen worden bestuurd door informatie als energie. Wij kunnen deze nieuwe en veel betere denkwijze door nieuwe wetenschappen bewijzen, als volgt:

Een veranderend wetenschappelijk paradigma:

1.       Relativiteit Theorie maakte een einde aan de Newton illusies van absolute wetten.

2.       Kwantum Mechanica maakte een einde aan de droom van een beheersbaar meetproces en reduceert de werkelijkheid niet tot elementaire deeltjes zoals atomen of quarks, maar spreekt over ‘waarschijnlijkheden’ en ‘relaties’.

3.       Chaos Theorie maakt een eind aan een determineerbare voorspelbaarheid.

4.       Systeem Theorie alles is verbonden, gerelateerd and inter-afhankelijk, bevestigt het observeerder effect.

5.       Cybernetica leert ons gebruik te maken van alle informatie om correctief te kunnen bijsturen en zo een doel te bereiken.

6.       Realitmiteitstheorie kan gebruikt worden om stabiliteit en duurzaamheid te meten. Dus ontwikkelde ik deze theorie die kijkt naar de limieten van de werkelijkheid om zo binnen deze zogenaamde grenzen van de functionaliteit, management en bestuurssystemen te ontwerpen die wel kunnen voortduren.

Realimiteit Theorie (Realimitation or Realimitation Theory)

Non Lineaire Systemen & Chaos Theorie

Vraagstelling;  is een systeem in balans en zijn de terugkoppelingen van informatie (feedback loops) dynamisch, dus zelf corrigerend?

Netwerk Theorie wij zijn een netwerk en maken er altijd deel van uit. Een netwerk behoeft alle data, informatie, kennis, begrip en kan uiteindelijk door wijsheid blijvend functioneren. (Russell Ackoff)

Complexe adaptieve systemen Hoe kunnen gedifferentieerde componenten geïntegreerd worden in een coherent functionerende organisatie door connectiviteit en interactie met alle activiteiten en relaties?

Op dit moment bevinden we ons in een zogenaamd ‘Post Newtonian’ tijdperk. We erkennen langzaam de verandering van lineaire causaliteit naar non-lineaire complexiteit op maatschappelijk, politiek, industrieel en ecologisch vlak.

In lineaire causaliteit kijken we via een analyse, (het kijken naar delen) terwijl non lineaire systemen alleen begrepen kunnen worden door synthese (het kijken naar het geheel) . We kijken naar synergie door steeds met alle informatie (feedback) e.e.a. bij te sturen (cybernetica). Gregory Bateson zei dat de mens lineair denkt in een non-lineaire wereld. Het is alsof je een ronde schijf in een vierkant gat wil stoppen.

Negatieve Feedback (Informatie) door sensoren (Public Eye, public media, politiek, bevolking enz.) dit wordt omschreven als ‘verstoring’ : interference, disturbance of ‘perturbance.’

In een complex systeem heerst ondanks complexe inter-afhankelijkheid en relaties orde omdat het hele systeem functioneert als een coherent geheel. Correlaties kunnen positief, negatief, lineair of non-lineair zijn en moeten een bepaalde sterkte hebben om in balans te blijven.

Er moet rekening gehouden worden met alle mogelijke verbanden of relaties door constante inwinning en gebruik van alle relevante informatie en kennis, met de bewuste intentie en op een waardevolle (beschermend: voor leven, natuur en maatschappij) manier.

Vaak op dit moment in onze maatschappij wordt informatie die we niet willen toelaten of informatie over vertellen zoals: GMO producten, effecten van chemie op het milieu (plastics, farmacie), origine van bepaalde olie (schadelijke of gecontamineerde) producten (olie en gas), origine van mineralen (Coltan, e.d.), politiek (Israël-Palestina kwestie), wapenindustrie, laten zo’n systeem ontsporen. Zulke systemen kunnen nooit voortduren omdat er verstoring zal gaan optreden, d.m.v. opstand, conflict of wetgeving. We spreken van zwakke correlaties i.p.v. sterke waarin alle relaties in balans kunnen blijven.

De intentie (de manier waarop en de reden waarom) zijn ook bouwstenen van realiteit en kunnen zodoende niet genegeerd worden omdat zij terdege een deel van het hele systeem vormen.

Het systeem moet kunnen reageren op een steeds veranderende omgeving. Een systeem moet voldoende rekening houden met variëteit van informatie en instructies, rekening houden met de omgeving en steeds binnen deze natuurlijke omgevingsgrens opereren want anders kan het systeem zichzelf niet reguleren. De functionaliteit, dus duurzaamheid en continuïteit van alle systemen wordt erdoor bepaald.

Men kan twee dingen doen; informatie of inzichten negeren of er rekening mee houden.  De regel vanuit de systeem theorie is dat alles met elkaar verbonden is, of je dat nu wilt of niet. Alles is van elkaar afhankelijk, dus ook informatie die niet past bij een bepaalde doelstelling moet worden meegewogen en verwerkt in besturingsmechanismes om stabiliteit te kunnen behouden. De bouwstenen van leven en materie zijn dynamische relaties tussen atomen, elektronen en andere zogenaamde subatomaire deeltjes. De vorming van leven en materie is geen optelling van de diverse bestanddelen, maar is een interactie van relaties die een constante dynamische, veranderende, zich aanpassende en evoluerende eenheid vormen die wordt beïnvloed door menselijke observatie. De mens als relatie met deze kwantum werkelijkheid is significant om de hele werkelijkheid, als eenheid, te kunnen begrijpen. Pas als de mens de werkelijkheid ziet, wordt die werkelijk. Alleen als dit gehele systeem verbonden met alle omgevingsfactoren, komt iets tot creatie en kan het zich ontwikkelen tot een emergente heelheid.

Er zijn twee simpele interactie modellen:

1.       Positieve Inter-afhankelijkheid: doelen worden voor elke relatie behaald – samenwerking tot emergentie. (1+1=3). Emergentie; eigenschappen van de uitkomst worden niet bepaald door alleen de delen, bv. Sociale zekerheid + geen armoede = minder misdaad.

2.       Negatieve Inter-afhankelijkheid: doelen kunnen alleen worden behaald als anderen waarmee ze zijn gerelateerd hun doelen niet behalen – conflict naar wanorde (entropie) (1+1=-1), bv: thuislozen, drugsgebruik, maatschappelijke onbalans, enz.

Machtsdynamiek: een persoon of groep heeft macht of controle over anderen en heeft een vaak  antagonistische oorzaak. Dit leidt tot een gelaagd maatschappelijk systeem oftewel een dominante hiërarchie. Dit is een geforceerd lineair systeem dat tot conflict en wanorde (non lineaire effecten- dus niet beheersbare effecten) leidt.

Conflict theorie: top behoudt macht. Dit leidt tot gelaagdheid (stratificatie) van maatschappelijke of sociale klassen. (denk aan oligarchie, timocratie)

Oplossing: een gecombineerde agenda, rekening houdend met alle relaties – samenwerkende organisaties, structuur en coherentie leiden tot emergente, kwalitatieve verbeteringen, dus naar hogere niveaus voor organisaties en samenleving.

Non-lineaire feedback (informatie) kunnen wijzen naar instabiliteit en onbeheersbaarheid, maar kunnen uiteindelijk een nieuwe orde opleveren die karakteristiek zijn voor zelforganisatie. Zoals het leven en natuur werken; zelf-onderhoudend, zelf-vernieuwend en zelf-overstijgend.

Lange termijn gedrag en verandering over tijd. ‘Phase Transitions’

Stel je voor: de uitfasering van stratificerende systemen naar coherente systemen in politiek, handel, financieel, economie, scholing, enzovoorts. Dit levert meteen miljoenen banen op omdat er een nieuwe manier van doen geleerd en uitgevoerd kan gaan worden, steeds gestuurd door alle informatie toe te passen en toe te laten.

Voorbeelden - terugkeer naar stabiliteit (en duurzaamheid) en leven.

Klimaat verandering: we gebruiken wel alle informatie (we stoppen algehele ontkenning en laten tegenspraak toe) en zetten alle informatie (positieve en negatieve feedback) om in acties om als mensheid zo min mogelijk impact te hebben op het klimaat. Dit betekent: revisie van het financieel en economisch stelsel wat concurrentie en winstbejag als non-lineair effect heeft. We stoppen het op grote schaal toepassen van landbouwgif en kunstmest omdat we overgaan op kleinschalige landbouw zelfvoorzienend voor gemeenschappen, steden en dorpen. We faseren de koolwaterstoffen industrie uit en vervangen die door zon, wind en waterenergie en bio-mimicry. We vormen de chemische en farmaceutische industrie om naar een organische productie industrie die non-lineaire effecten in de hand kan houden (plastics, toxische bestanddelen die in het milieu terecht komen).

Bestaat de kennis en technologie om dat te kunnen doen in 2019? Ja!

Conclusie: als we de werkelijkheid in verdeeldheid blijven beschouwen en ernaar handelen, komt het nooit goed. We moeten de werkelijkheid als heelheid (holistisch) beschouwen en op die manier er mee omgaan. Zo alleen kan e.e.a. stabiel blijven en de risico’s kunnen voor een groot deel worden beheerst. Doet men dat niet dan zal elke organisatie instabiel zijn en blijven omdat risico’s door niet beheersbare non lineaire effecten uit de hand zullen lopen.

Dit is de oplossing voor alle Global Risks zoals ze door de World Economic Forum worden beschreven. Het zijn geen risico’s die op zichzelf staan. Het zijn systeem-gerelateerde risico’s met dezelfde oorzaak; de menselijke perceptie en het omgaan met informatie.

De meetmethodiek:

Waar we naar kijken is of alle informatie ‘feedback loops’ (informatie terugkoppelingen) gesloten zijn, dus niet gebroken. Dat is vrij eenvoudig te doen. Zoals beschreven moet alle informatie continue door nieuwe informatie gebruikt worden om correcties in het systeem toe te laten.

Als we bijvoorbeeld ons Nederlandse politieke systeem meten, zien we meteen dat het niet stabiel kan zijn omdat informatie over individuele -en partij belangen nauwelijks wordt gedeeld. Een partij denkt en handelt primair naar het eigen belang en het belang van de achterban vóór zich in te zetten voor een algemeen belang zoals het behoud van menselijk en niet menselijk leven, de leefomgeving en de maatschappelijke cohesie. Steeds ligt het er aan welke partij de meeste stemmen kan krijgen, waaruit blijkt dat ook het  democratische proces niet stabiel of duurzaam kan zijn. B.v. als er een groter percentage armen komen en een socialistische partij belooft die armen te steunen, kan het zomaar gebeuren dat die partij gekozen wordt omdat er meer armen dan rijken zijn, en niet gekozen zal gaan worden voor het algemeen belang, omdat dat niet een prioriteit is. Socrates was een tegenstander van democratie omdat hij zag dat niet de mensen met kennis leiding gaven, maar de niet geletterde massa.

Als we deze meting loslaten op het Brussels Europese Unie model, kunnen we meten dat juist niet alle informatie wordt meegewogen omdat ideologieën (nationalisme, socialisme, kapitalisme) de grondslag vormen. Een ideologie laat zich meestal niet aanpassen of veranderen en kan dan een vorm van heerschappij legitimeren die niet door een coherente maatschappelijke cohesie wordt geaccepteerd, dus leidt tot conflict (entropie = wanorde). Als er niet open wordt gecommuniceerd, informatie niet wordt gedeeld of geaccepteerd en als er niet wordt geconverseerd, zal er altijd wanorde blijven bestaan en kan er dus niet ‘bestuurd’ of ‘maximaal beheerst’ worden.

Conclusie van dit onderzoek:

Alle systemen, dus organisaties, politiek, industrie, technologie, die niet adaptief zijn, dus niet zelf corrigerend kunnen of willen zijn, zijn in feite dode systemen omdat ze niet leren en niet communiceren. De grootste denkfout een mens maakt is dat hij of zij zich doelen stelt waarvoor het nodig is informatie die zulke doelen tegen zou kunnen houden, te ontkennen, te ontlopen of te negeren.

Dit betekent meteen dat het doel alleen nog behaald kan worden door forcering of door acceptatie door anderen, maar dat het doel altijd instabiel zal zijn, nooit voort kan duren of duurzaam kan zijn.

Alleen door de acceptatie en het benutten van alle informatie en deling ervan met iedereen die bij zo’n doel betrokken raken of zijn wordt het stabiel en kan het voortduren.  Want door alle relevante informatie en kennis wel te delen met iedere zogenaamde stakeholder, wordt het beheersbaar omdat je dan steeds met nieuwe informatie e.e.a. bij kunt sturen. Dit is het principe van cybernetica.

Dit kan ik laten zien door feedbackloops.

Kijk eens naar de debatten in de Tweede Kamer en let op wat de Kamerleden doen; ze luisteren niet of nauwelijks, kijken op hun mobieltje, lezen stukken, lachen om de denkbeelden van degene die het woord heeft. Zo goed als iedereen heeft zijn of haar eigen belangen, de partijbelangen of andere als doel waar alleen die informatie bij past die dat belang bevestigt. Informatie die daar dus niet bij past of tegen zou kunnen spreken wordt genegeerd of zelfs belachelijk gemaakt.

Dit soort gedrag kom je in de natuur niet tegen. Daar werken alle levende systemen samen, delen alle informatie en communiceren continu met de omgeving om te kunnen overleven.

In de systeem theorie, de complexiteit theorie, de natuurkunde, de wiskunde of de informatica, werkt men met alle relevante informatie en communicatie om oplossingen of antwoorden te kunnen vinden. Mensen zijn geneigd dit niet te doen en daardoor bouwen we systemen, financieel, economisch, wetenschappelijk reductionistisch, sociale of industriële die schadelijk zijn want ze zijn niet in staat meer om alle informatie toe te laten, want als ze dat wel zouden doen, zou blijken dat ze negatief inter-afhankelijk zijn, wat betekent dat ze voordelen voor een aantal opleveren, maar ten koste van anderen (mensen, natuurlijke balans, conflict, misdaad, onvrede, enz). Deze systemen werken dus destabiliserend en kunnen dus maar een bepaalde korte tijd bestaan. Het zijn in feite ‘dode’ systemen zijn omdat ze niet communiceren, niet leren en dus onbeheersbaar zijn. Cybernetica spreekt van het (be)sturen door informatie. In feite is deze wetenschap ontstaan als een besturing of beheersing methodiek om d.m.v  informatie en energie de materie te besturen (datgene wat er in onze, menselijke mogelijkheden past).

Kijk om ons heen: volg het nieuws en door deze kennis kan je nu gemakkelijk de negatief inter-afhankelijke processen scheiden van de positieve (voordeel voor iedereen).

Voorbeelden in NL.

Afschaffing van de dividend belasting, meedoen aan de ideologische verwijdering van Assad, de bewuste vervuiling van net milieu. De ontkenning van Klimaat Verandering. De rassenverdeling. Het uitsluiten van moslims, homoseksuelen en andersdenkenden, ons financiële Fiat systeem, het op fossiele brandstoffen gebaseerde energie systeem , het creëren van digitaal geld door de banken en Centrale banken, het vasthouden aan empirische wetenschappen.

Ze hebben allen drie zelfde euvels gemeen en dat is; (1) ze zijn gebaseerd alleen op informatie die bij de doelstellingen van die systemen past en daardoor zijn ze zo goed als dood. (2) ze zijn bijzonder schadelijk voor het menselijk en niet menselijk leven. (3) Ze worden geforceerd door machtsmisbruik en worden getolereerd totdat de vlam in de pan slaat en de chaos theorie wordt bevestigd.

Wat ik dus doe is het bouwen van feedback loop modellen waarbij ik de communicatie patronen inzichtelijk maak en kan meten of alle relevantie informatie gedeeld en gebruikt wordt.

Op deze manier kunnen we in betrekkelijk korte tijd meten of een systeem kan voortduren, leeft of dood is.

We kunnen systemen ontwerpen en bouwen die wel positief inter-afhankelijk zijn en dus duurzaam. De UNSDG’s kunnen worden behaald, mits ze communiceren en alle informatie toelaten. Dit geldt voor alle systemen; politieke en geopolitieke, financiële, economische, ecologische, juridische, belasting, noem maar op.

De basis voor deze inzichten zijn zeker wetenschappelijk. Ze worden onderbouwd door nieuwe wetenschappen als systeem theorie, complexiteit theorie, kwantum natuurkunde, chaos theorie, het vlinder effect, tipping points, cognitieve en neuro wetenschap, Noetics, Ethica, ja zelfs door Blockchain Technologie.

Deze wetenschappelijke inzichten worden helaas nog niet meegewogen in dagelijkse besluitvorming die vooral lineair (alleen directe causaliteit; oorzaak-gevolg) overweegt. Wat we ermee kunnen doen is de inter-relaties en inter-afhankelijkheid van alle levende en niet levende systemen begrijpen en dus de onbeheersbaarheid van non-lineaire effecten (armoede, conflict, onvrede, oorlog, ziekte, enz) te voorkomen. Dit is zoals men in de School van Athene al doorhad; het zoeken naar de oorspronkelijke oorzaak.

Laten we eens zien wat er rondom ons zoal in entropie is vervallen door deze oorspronkelijke oorzaak; het proberen buiten de realimiteit te handelen. Men wil iets hebben, bereiken en is bereid daar schade voor anderen, voor het milieu, het leven en de maatschappelijke cohesie te veroorzaken. Dit noemde ik al een ‘negatieve interafhankelijke handeling’. Je kan dus eenvoudig zien dat er daardoor geen echte conversatie, communicatie of coöperatie mogelijk is. Iemand met een bepaald belang of doel zal niet willen luisteren naar wijze raad waaruit blijkt dat dat doel onmogelijk zonder schade bereikbaar zal zijn. Zo iemand of zo’n organisatie wil dus pertinent niets leren, dus betekent dat meteen ‘entropie’ ‘destabilisatie’ ‘chaos’ en onbeheersbaarheid.

·       Handelsoorlog tussen de VS en China

·       Het uitsluiten van Rusland vandaag D-Day al waren het de andere landen op hun eigen houtje die de 2^e wereldoorlog hebben beslist

·       79& van de global risks gerapporteerd door de World Economic Forum

·       De verdeeldheid in Europa

·       Brexit en nationalisme.

·       De armoede veroorzaakt door het Euro Stelsel

·       De Geopolitieke spanningen

·       De VS kan haar eigen volk niet voeden, 16 miljoen kinderen leven op straat, in tenten of in auto’s. 50 miljoen Amerikanen leven op voedselbonnen, het defensie budget groter is dan 1000 miljard dollar.

·       Medische zorg in de VS, maar alleen voor die geld hebben.

·       Afrikaanse landen die voldoende grondstoffen hebben om zelfvoorzienend te kunnen zijn, zijn in oorlog intern of extern.

·       De Moslimwereld wordt verscheurd doordat men vecht over wat er nu wel of niet waar is volgens de Islam.

·       Immigratie en massaemigratie verstoren de maatschappelijke balans

·       Wetenschappers die elkaar afvallen omdat er belangen mee gemoeid kunnen zijn.

·       Religieuze en ideologische onderdrukking van minderheden

·       Het onderdrukken van objectieve journalistiek (Julian Assange)

·       Het 5G netwerk dat ondanks wetenschappelijke kritiek (het kan kankerveroorzaken) zonder weerwoord wordt uitgevoerd

·       Plastic vervuiling

·       Space Junk vervuiling

·       Olie en Chemicalien vervuiling van ons oppervlaktewater

·       Politieke doelstellingen die alleen maar ten koste van anderen haalbaar zijn.

Enzovoorts. Deze lijst kan nog veel langer worden.

Nawoord

Tja, entropie is wat ik op Twitter lees, in het 8 uur journaal of op Internet kan volgen. Ik schrijf deze blog omdat het van het allergrootst belang is om door deze denk – en ontwerpwijze e.e.a. veel beter te kunnen besturen en daardoor de chaos en wanorde op onze wereld te beperken. Als we met zijn allen binnen de grenzen van de realimiteit blijven, kan onze koers worden gecorrigeerd zodat we met zijn allen op onze bestemming kunnen aankomen.