Tekst van Lezing van 5 oktober op uitnodiging van het Humanistisch Verbond

Als ik de kranten en het nieuws op internet lees, wordt ik meestal niet echt vrolijk. Een verschil in berichtgeving tussen bekende kranten, televisie journaals en alternatieve nieuwssites geeft een algehele separatie tussen betrouwbare en onbetrouwbare informatie weer. En wat doet het met de mens? Hij of zij weet niet meer wat waar of niet waar is, dus hij of zij kan niets en niemand meer vertrouwen. Dat schept wantrouwen en dat is een sociaal schadelijke en ondermijnende menselijke waarneming.

Dit zie je terug in de politiek. Een andere definitie voor politiek is ‘separatie’. Iedereen wil wat anders. Iedere partij heeft haar belangen. Ze handelen dus in belangen, niet in menselijkheid.

Ondanks vele boeken en publicaties, sommige al zo oud als de mensheid, online video’s, documentaires of spreekbeurten, worden kennis, wetenschap, filosofen, ethici, systeemdenkers of anderen die zich betrokken voelen met het leven op aarde genegeerd door hen die gemotiveerd zijn dat te doen.

Economische en financiële beheersing, ondanks de onbeheersbare gevolgen voor mens en planeet, zijn prioriteiten die ondersteund worden door regeringen, personen en  bedrijven die zich afhankelijk hebben opgesteld, geregeerd door één fundamentele oorzaak: Angst om de controle te verliezen door bewuste en gemotiveerde onwetendheid wat ik oblivicisme heb genoemd. (3)

Bezittingen zoals bijvoorbeeld een huis, sieraden, geld of bedrijven of macht door beheersing zijn belangrijker geworden dan mensen, dieren, onze sociale en culturele cohesie, want onze leefgemeenschap en het milieu worden er voor opgeofferd, geschaad of gekwetst.

Ziekenhuizen worden gebombardeerd omdat we de term ‘collateral damage’  vertaald in het Nederlands als ‘nevenschade’, geleerd hebben te accepteren als een haast logisch gevolg en een acceptabele prijs. Dit gedrag is onnatuurlijk, het is aangeleerd.

Stelt u zich eens voor dat u aanspoelt op een onbewoond eiland. Hoe zult u zich daar gedragen? Creatief, dus overleven met alles wat het eiland en haar natuur u biedt, of destructief, bijvoorbeeld u kapt alle bomen, drinkt al het water op wat u vindt in een keer op en vervuilt de omgeving?

Op een onbewoond eiland (4-5-6) zijn er geen anderen. Een eiland is een sociaal vacuüm. U bent er afhankelijk van die natuur en niet van anderen. Dus pas als er anderen beschikbaar zijn, verandert ons gedrag van een natuurlijke overlever, naar een mogelijke parasiet die teert op anderen en er dus afhankelijk van wordt. En dit is onze huidige maatschappij. Een wereld vol parasieten die denken dat hun gedrag natuurlijk is. Wederom een foutieve waarneming maar een die of getolereerd wordt, of geforceerd zal worden.

Dit is onnatuurlijk. Vernietiging van mensen en ons milieu lijkt de norm en wordt geprolongeerd door bewuste en onbewuste ontkenning. Carl Gustav Jung schreef: ‘dat de echte, menselijke mens in opstand komt tegen de onmenselijke vorm van leven.’

In deze lezing wil ik proberen het ontstane gat tussen observatie, kennis en menselijke weten en een soort surreële preferentie te dichten dat wordt veroorzaakt door angst en zelfdeceptie. (7)

De natuurkundige Fritjof Capra spreekt over een crisis in waarneming.(8)

Het begint met het feit dat wetenschappelijk onderzoek of beter gezegd wetenswaardigheden die soms bruikbaar kunnen zijn de gewone wereld en mensen niet altijd bereiken. Er bestaat een gat tussen wat men zou kunnen weten en wat er geweten wordt. En er bestaat een gat tussen wat men eigenlijk wel weet, maar uit motivatie zoals angst ontkend wordt. En er bestaat een ander gapend gat in acceptatie en ontkenning van waarheden door cognitieve dissonantie. (9-10-11-12) Het is dat onprettige gevoel dat ontstaat als ons gevoel in tegenspraak is met onze gedachten of mening. Dit gevoel kan dus vandaag bij u ontstaan. U zult dan proberen wat ik hier zeg in balans te brengen met uw mening of met andere woorden ‘consonant’ te maken.

Een belangrijke reden is dat wetenschappers een soort hautaine positie hebben verworven en het daardoor lijkt dat ze liever hebben dat hun conclusies alleen kunnen worden gedeeld met een select gezelschap, waarin de medemens in de vorm van Jan met de Pet, niet welkom is. Hun bevindingen zijn vaak geschreven in een elitair jargon dat zelfs door collega’s niet of nauwelijks begrepen kan worden, laat staan door de gewone man of vrouw. In onleesbare taal komt men dan tot een conclusie die weer tot andere vragen lijdt, ad infinitum.

Dit creëert afstand en verschil tussen mensen, terwijl volgens nieuwe wetenschappelijke inzichten alle mensen gelijk zijn en bovendien verbonden met empathische zenuwcellen die we spiegelneuronen (13) noemen. Bijvoorbeeld, men ervaart pijn van anderen door eenzelfde reactie in het brein als van die anderen die de pijn ondergaan. Dezelfde, verbonden neuronen reageren in beide personen alsof ze 1 brein vormen. Het verbindt ons totaal alsof er geen werkelijke afstand bestaat. Deze bijzondere en jammer genoeg onbekende verbintenis, wordt mede bevestigd door de natuurkunde, de ecologie en de filosofie. Wij zijn een geheel. Separatie komt alleen door verkeerde waarneming.

En dat is wat er aan de hand is: er is voldoende wetenschappelijk, cultureel, historisch en filosofisch bewijs om verdere ontwrichting van mens, natuur en samenleving te voorkomen, maar het wordt genegeerd of blijft ongebruikt in een lade liggen. De gemakkelijke vlucht naar de eerder genoemde surreële wereld, blijft het primaire doel, want men wil niet graag iets materieels opgeven. Dit komt mede door het feit dat de wetenschap zich in een harnas heeft laten zetten dat empirisme wordt genoemd.

Men heeft afgesproken dat onderzoeksresultaten alleen wetenschappelijk mogen worden genoemd als ze empirisch zijn vastgesteld en dat betekent dat ze alleen door onze 5 zintuigen mogen worden beoordeeld: zicht, reuk, smaak, aanraking en gehoor.  Men mag alleen zijn of haar oog, neus, tong, huid en oor gebruiken. Deze deterministische manier van feitenbepaling is het resultaat van de invloed van Francis Bacon, (14) de grondlegger van het empirisme, maar die ons leerde de aarde tot onze slavin te maken en haar schatten eruit te folteren en het zogenaamde Cartesiaanse denken dat ook wel reductionistisch denken wordt genoemd. Rene Descartes (15-16) zag de wereld als een machine en alles wat we zouden moeten doen is deze machine in steeds kleinere deeltjes opbreken om de oorsprong van de opbouw te leren kennen. En als er dan wat mis mee zou zijn, kunnen we gewoon dat deeltje vervangen wat niet goed functioneert. Isaac Newton bevestigde deze denkwijze door te bepalen dat alles wiskundig berekenbaar is, voldoet aan natuurkundige wetten, en dus ook tot deeltjes kan worden gereduceerd. Daarom zijn volgens hun beredenering ook de natuur, de mens en de dieren zogenaamde ‘machines’ die aan een reeks natuurwetten onderhevig zijn.  Het empirisme reduceert op die manier alle onderzoek tot het verkleinen en nog meer verkleinen van observaties door het zintuigelijk lichaam alleen (en dus niet met de menselijke geest, zijn redelijkheid of logica, zijn gevoel, zijn intuïtie, zijn innerlijk weten). Die zogenaamde Zoa’s of menselijke functies moeten worden genegeerd. Dit, in het kort, is de oorzaak van het gat tussen wetenschap en werkelijkheid zoals reeds eerder genoemd. De Menselijke subjectiviteit wordt nauwelijks als essentieel onderdeel van wetenschappelijke bepaling geaccepteerd. Onze scholen en universiteiten lopen hopeloos achter omdat dit empirisme nog steeds gebruikt wordt om alleen reductionistische analyse als geaccepteerde methodiek voor wetenschappelijk bewijs te accepteren. Onze economische modellen zijn empirisch. Onze farmacie, onze biologie, onze geneeskunde worden empirisch en reductionistisch geïnterpreteerd. Een pil of chirurgische operatie nemen niet de oorzaken van zieke delen weg. Holistische alternatieve geneeskunde wordt in feite als kwakzalverij bestempeld omdat onze nous, onze geest, ons gevoel, eerst uitgeschakeld dienen te worden om het logo ‘wetenschappelijk’ te verdienen. We zijn 300 jaar verder en zie de gevolgen van dit soort gemotiveerde ontkenning.

Er wordt niet gedacht in een zogenaamde systeem theorie (17-18) die alle relaties onderzoekt en de totale menselijke bewustwording en zijn bewustzijn in relatie tot zijn omgeving meeweegt. (19) Onderzoekers als Fritjof Capra, Gregory Bateson, Ervin Laszlo, Dean Radin, Amit Goswami of John Hagelin hebben de empirische methodiek achter zich gelaten. Hun onderzoek op het gebied van Noetica (invloed van denken op de realiteit), diepe ecologie, systeem denken en kwantum natuurkunde bewijzen dat de wereld niet bestaat uit deeltjes, maar uit relaties, inter-afhankelijke mogelijkheden en verbonden potentieel. (20) Als men dus echt alles reduceert tot het atomaire kleine, dan observeert men geen deeltjes in de vorm van atomen, elektronen en hun kernen, maar ziet men alleen nog de wezenlijke relaties ertussen die constant fluctueren. En wat het fenomenale is; ze worden beïnvloed door de menselijke geest, ons bewustzijn…..want op het moment dat wij er als mens naar kijken, reageren die deeltjes op een bepaalde manier en laten ons zien dat er noch afstand, noch separatie, noch tijd bestaat tussen die relaties en onszelf als kijker en als potentieel. Hagelin spreekt van een Oceaan van Potentie. Men noemt dit het ‘Unified Field’  of het samengekomen veld, waar u en ik een deel en het geheel van zijn.  Dit potentieel kunnen we gaan zien als mogelijkheid om met onze menselijke gedachten en keuzes, de fundamentele en dus actuele realiteit te beïnvloeden en te bepalen. Onze keuzes en gedachten zijn dus kwantumnatuurkundige impulsen die meetbaar zijn. Onze gedachten zijn de bouwstenen van onze realiteit. Denk aan Placebo’s. Ons brein kan het verschil niet zien tussen chemische processen door medicijnen en het denken aan die chemische processen. Wij zijn dus zelf helend als een levend systeem als we ons houden aan de door de natuur aangeleverde voorwaarde en grenzen. (21-22)

Dat geeft ons meteen een enorme verantwoordelijkheid. Want het betekent dat hoe wij denken en doen direct invloed en impact op de wereld en werkelijkheid heeft. Ons handelen, denken en doen zijn niet alleen significant voor onszelf, maar universeel en planetair bepalend.

Dus creatief denken is evolutionair, duurzaam en opbouwend zoals de natuur is, maar destructief denken werkt ontwrichtend. Wij zijn dus veel meer dan ons brein. Wij als mens, zijn verantwoordelijk voor de realiteit die we hebben ‘bedacht’. We zijn degenen die door onze perceptie of waarneming de werkelijkheid bepalen.

De vraag van de filosoof George Berkeley over wat de werkelijkheid nu eigenlijk is, is relevant: (23) Denk even na over deze vraag:  ‘Als er een boom valt in een bos en er is niemand die het kan horen, maakt hij dan geluid? ‘ Dit is de vraag die we ons kunnen stellen. De bepaling of beter de benoeming van werkelijkheid komt direct en alleen door ons, de mens. De mens, u en ik,  zijn het centrale startpunt van de waarneming en dus wij maken alle keuzes over wat er met die waarnemingen wordt gedaan en dragen dus allen verantwoordelijkheid over de effecten van onze keuzes.

En zie op dit moment onze werkelijkheid om ons heen…(24)  Omdat we ons dit niet of nauwelijks realiseren, verwachten we dat we ermee weg kunnen komen toch destructief te blijven denken, angstvallig vasthoudend aan reductionisme en cartesiaanse afbraak en de simplistische vervanging van niet functionerende deeltjes om het geheel te herstellen. Dit kan niet en zal nooit lukken.  Het betekent denken in fragmenten, delen, maar niet denken en doen in het ‘hele al’. Het  vervangen van onderdelen is onmogelijk. We moeten het geheel, dus alle onderlinge relaties en afhankelijkheden vanaf de eerste oorzaak, onze observatie, bekijken en het hele Systeem doorgronden door Systeem Denken. We kunnen de crisis in Syrië niet oplossen door te bombarderen. We moet de oorzaak aanpassen en dit zal dus betekenen te moeten accepteren dat geforceerde regime change onmogelijk is. De intentie om de wereld te beheersen zal aangepast moeten worden omdat dat een foute waarneming is en niet in lijn is met de natuurlijke realiteit en de natuur nooit onze ‘geprefereerde realiteit’ toe zal laten.

Het begint bij de eerste, eenvoudige keuze; de acceptatie van de werkelijkheid oftewel de realiteit zoals die onafhankelijk en ongemotiveerd wordt waargenomen.

Een paar voorbeelden van misinterpretatie door, soms onbewuste motivatie en mogelijke gevolgen.

Friedrich Hayek, de beroemde Oostenrijkse econoom vroeg zich reeds in 1947 het volgende af:  ‘Waarom de slechtste mensen ons leiden?’ Hij schreef: Het principe dat het doel de middelen heiligt wordt in individuele ethiek beschouwd als het ontkennen van alle moraliteit. In collectivistische ethiek wordt het noodzakelijkerwijs de belangrijkste regel want het betekent dat de collectivist niets mag nalaten te doen wat het grotere doel in de weg zal staan. Het algemeen goede te dienen is zijn of haar enige criterium en zegt wat er gedaan zou moeten worden het voor grotere geheel. Wat dit grotere doel is weet men niet precies. Altijd, in de ogen van zo’n collectivist is er een groter doel dat gediend moet worden en dat rechtvaardigt alles. Er zijn geen limieten in rechten of waarden. De morele consequenties van totalitaire propaganda die we moeten onderkennen zijn moreel destructief omdat ze fundering van moraliteit, het gevoel van waarheid, ondermijnen.’

Hannah Arendt (25) schreef over de banaliteit van het kwaad omdat men doet zoals opgedragen wordt zonder de mogelijke immoraliteit te bevragen. ‘Ik deed gewoon mijn werk’, zei Eichman toen hij duizenden Joden op transport zette. President Obama laat mensen overal vermoorden omdat ze een bedreiging  voor nationale veiligheid zouden kunnen vormen. Hij gebruikt daarvoor JSOC, Joint Operations Special Command in meer dan 100 landen en stimuleert het controversiële drone programma dat mede wordt ondersteund door Nederlandse politici. We kunnen dus niet zeggen dat we geen verantwoording hebben over wat anderen doen. Als we meewerken aan schadelijke zakelijke of politieke praktijken kunnen we niet zeggen dat we er niets mee te maken hebben. Een ander voorbeeld is faciliteren; als je het mogelijk maakt als olieopslagbedrijf gecontamineerde olieproducten te mengen, ben je mede schuldig aan vervuiling en schade die anderen, maar ook jezelf raken. Je kunt niet zeggen dat je de olie alleen maar opslaat en niet verkoopt. Als je wapens produceert, maar zegt dat je niets te maken hebt met het gebruik van die wapens in conflicten, ontken je de realiteit die bewijst dat alles met elkaar verbonden is.

Een ander voorbeeld van het doel heiligt de middelen is dat de Centrale Banken van de VS en Europa elke maand miljarden fictief geld creëren om het internationale financiële stelsel te behouden. Niemand die zegt: hee, ons financiële stelsel klopt niet, het is onnatuurlijk en schadelijk. Niemand die vraagt: is het goed of slecht?  Het is een zogenaamd lineair stelsel dat geen rekening houdt met niet lineaire gevolgen zoals werkloosheid, opstand, armoede, sociale ontwrichting, maar alleen is gericht om hebzuchtige investeerders te beschermen en dus een fictieve, niet werkelijke florerende economie voorstelt. Dit is een leugen, oftewel een sigaar out eigen doos, en kan, volgens de nieuwe wetenschappen zoals kwantum natuurkunde of chaos theorie niet in stand worden gehouden omdat niet lineaire, niet beheersbare effecten niet ingecalculeerd of voorzien worden en dus moet zo’n financieel systeem geforceerd worden.

Ethiek is een natuurlijke weg voor iedereen. Ondanks dat er verschrikkelijke dingen met mens, dier en natuur gebeuren, zijn we er toch in geslaagd een groot deel van onze wereld te vermenselijken. We kunnen zonder angst in een vliegtuig stappen of in een trein omdat we de piloot of machinist kunnen vertrouwen. We kunnen een broodje ham kopen en meteen opeten omdat we de bakker en de slager hebben leren vertrouwen. En we kunnen aan het verkeer deelnemen omdat de meesten, zoals jijzelf graag willen overleven omdat ze dezelfde natuurlijke aanleg hebben tot het behoud van het leven.

Ik zeg hier ‘kunnen’ maar had misschien ‘konden’ moeten gebruiken omdat de angst voor klimaatverandering en terrorisme het onderling menselijk vertrouwen dat nodig is voor een sociale cohesie enorm hebben geschaad. Men is nu bang om in een trein te stappen wanneer men ziet dat iemand zijn tas is vergeten. Terreur werkt vernietigend op menselijk vertrouwen, alle totalitaire regimes wisten en weten dat en is helaas verworden in een machtig wapen die door vriend en vijand worden gehanteerd.

Systeemethiek’  is een amalgamatie (een samensmelting) van menselijk vertrouwen in elkaar en in onze natuur, universum en aarde, maar die door een fragmentatie van wetenschap en de menselijke foutieve perceptie bemoeilijkt wordt. Systeemethiek zie ik als een verbintenis en de brug tussen mens en zijn perceptie van de werkelijkheid. Het is nodig om het gat tussen werkelijkheid en  geprefereerde  perceptie te overbruggen. Vertrouwen in elkaar en in de planetaire en universele, natuurlijke balans is het antwoord op angst. Separatisme, verdeling van landen, volken, culturen, mensensoorten en onze planeet zijn mede veroorzaakt door empirisch en reductionistisch denken. Dit is niet meer van deze tijd en DE oorzaak voor uitputting van natuurlijke grondstoffen en gewapende conflicten. Wij als mensheid, zijn al een stuk verder, maar we doen er onvoldoende mee omdat de macht van het oude denken nog steeds dient als basis voor politieke en financiële overheersing en scholing. Determinisme geeft ons een wereld van afstand, van verschil, van separatie, discriminatie, machtsmisbruik, controle, terwijl de niet empirische vormen van wetenschap zoals de ecologie en natuurkunde al lang hebben aangetoond dat dit niet klopt. Wij zijn verbonden, afhankelijk van elkaar en van onze planeet. We zijn een heelheid als mensheid, we zijn gelieerd aan en afhankelijk van flora en fauna en direct gerelateerd aan sterren, de zon en de planeten die onze wereld en het leven erop mogelijk maken. Ons leven is alleen mogelijk door interactie met onze omgeving. Ons lichaam zal niet zonder onze omgeving kunnen leven. Als planetaire condities veranderen, veranderen wij mee. Het fraaie is echter dat wij als mensen juist die eigenschappen hebben geërfd en die in ons zijn ontwikkeld om ons en onze wereld op zo’n manier te beïnvloeden dat het nog voor een langere tijd behouden kan worden. Doen we dat niet, dan zullen we onszelf uitroeien en misschien is dat maar het beste ook, want op de manier zoals we nu met moeder Aarde omgaan, zijn we haar niet waardig. De aarde heeft alle tijd van de wereld, maar wij niet meer.

Eigenlijk is het heel simpel: als we ons denken, onze acties in werk, leven, economie of politiek stroomlijnen met de natuurwetten (26) en niet buiten de grenzen van die natuur opereren, kunnen we onze koers op tijd corrigeren. Dit betekent dat als ons denken en handelen schade oplevert aan de natuur waarvan we zelf deel uitmaken, wat de oorspronkelijke oorzaak van alle crises is, dan moeten we daarmee stoppen.

Ideologie is niet realistisch en geeft een intentie die niets van doen heeft met onze werkelijkheid. Ideologie zoals kapitalisme, communisme, jihadisme schaadt de mens, dus stop ideologisch handelen en centrale planning. Een evenwichtig Europa kan alleen mogelijk zijn als Brussel zou kiezen om binnen de grenzen van onze natuur te blijven handelen. Dit is een les voor politici en bedrijven die alleen in belangen denken.

Religie zou ook het beste functioneren binnen de wetten van de natuur. Hermes Trismegistus stelt dat de mens niet onder God functioneert, maar naast en met hem. Hij noemt de mens ‘wonderbaarlijk’. Crocodile Dundee zei: ‘Me and God, we would be mates’.

De perceptie of waarneming die alleen door de mensen kan gebeuren, of het nu een religieus visioen of een droom is die de werkelijkheid kan vormgeven, is het startpunt, maar die nooit destructief, dus tegennatuurlijk mag zijn. Niemand geeft opdracht om anderen te schaden of de natuur te vernietigen, dat is een valse waarneming die alleen door een of ander motief kan gebeuren.

Als we doelen willen verwezenlijken die niet stroken met de natuur en haar grenzen en geen rekening houden met de gelimiteerde capaciteit van onze aarde, krijgen we te maken met non-lineaire effecten die we niet in de hand kunnen houden. Dit zijn bijvoorbeeld de 29 global crises die de World Economic Forum (27-28) heeft gepubliceerd. Onderzoek toont aan dat 79% van die crises of risico’s door menselijke perceptie, keuzes en acties worden veroorzaakt. Dit zijn non lineaire effecten door reductionistisch lineair handelen. Lineair betekent, alleen causaal effect zoals een biljart bal. Non lineaire effecten zijn bijvoorbeeld migratie stromen, veroorzaakt door het willen verwijderen van Assad in Syrie en Khadaffi in Lybie of de groei van de kloof tussen rijk en arm. Het wiskundig aangetoonde vlinder effect is een voorbeeld van non lineaire effecten die letterlijk uit de klauw kunnen lopen.

Omdat doelen geopolitieke en ideologische motivatie hebben die door het reductionistische denken als lineair gezien worden, houdt men geen rekening met onbeheersbare (non lineaire) gevolgen. De grote fout die de mens maakt is dat hij denkt dat hij de wereld kan beheersen omdat hij het als een machine ziet. Die waarneming is fout. De wereld en natuur zijn in perfecte balans om leven mogelijk te maken, ook het onze. Wat de mens fout doet is onze natuur te willen beheersen of overheersen omdat hij denkt, maw denkt waar te nemen, dat hij erbuiten of er naast staat, erop woont, en niet inziet noch accepteren of begrijpen kan dat hij er een deel van is. Echter de natuur laat zich niet beheersen,  maar alleen verstoren. We verstoren onze natuur en dat doen we met zijn allen dus zie de chaotische gevolgen.

(29-30-31-32-33-34-35-36-37)

Wat we kunnen doen is deze boodschap uitdragen en vragen aan onze leiders en regeringen de boodschap van systeem denken over te brengen door reclame te maken en deze inzichten te promoten. We moeten systeem  en systeem ethiek als een vak op scholen gaan onderwijzen. We kunnen video’s op Youtube plaatsen en documentaires maken om de algemene bewustwording te stimuleren. We moeten beginnen deze lessen al vanaf zeer jeugdige leeftijd te geven, dus op kleuterscholen,  basisscholen, het voorgezet onderwijs.  Het zal heel moeilijk worden om diegenen die nu profiteren van een bewuste misinterpretatie van onze werkelijkheid en hun zakken dus vullen, te overtuigen.

Systeem denken kan ons weer tot menselijke mensen maken. Als we binnen de natuurlijk uitgezette grenzen die al 4.5 miljard jaar zorgen voor het behoud en evolutie van menselijk en niet menselijk leven, rekening houden met onze sociale cohesie en in balans met ons milieu denken en handelen, overleven we. Anders niet. Dus moeten elke dag denken dat we daadwerkelijk op een eiland wonen in het immense universum. Er komt geen hulp van buiten. (38-39)

We zullen het zelf moeten oplossen. Dat kan door keuzes te maken; kies voor de blauwe pil om alles zo als het is te laten en alles zal steeds slechter gaan, of kies de rode die ons het inzicht zal geven hoe onszelf van de ondergang te behoeden. Die keuze is aan u en ik. Dank U. (40)

·         Condities voor Leven- Autopoiesis – Zelfcreatie en zelfonderhoud van het leven

·         Holisme & Natuurlijke Relaties tussen mens en planeet – diepe ecologie

·         Menselijk Bewustzijn en coherentie

·         Menselijk en niet menselijk leven

·         Mens en Maatschappij – Geschiedenis van de Mens

·         Mensen en Zaken – Grondstoffen en moreel kapitaal

·         Menselijk gedrag jegens Aarde en Universum

·         Wereld Problemen en Risico’s (World Economic Forum)

·         Risico & Crisis Management & Dilemma theorie

·         Quantum Natuurkunde

·         Nieuwe wetenschappelijke stromingen (Epi-Genetica, Noëtische en Neuro Wetenschappen

·         Gaia Theorie – Systeem Theorie

·         Maatschappelijke verantwoordelijkheid en Sociale Cohesie

·         Fysiologische risico’s van stress

·         Politiek en Kapitalisme

·         Toekomstige Generaties

·         Wijsheid en Geluk