Systeemethiek in het Nederlands

Systeemethiek

Alles, jij en ik, is verbonden met- en afhankelijk van elkaar

We moeten beginnen met het denken in relaties

Goede wil of ethiek is de relationele conditie voor het behoud van menselijk en niet menselijk leven.

De Aarde is onze moeder, onze voeder en onze hoeder

Waarom wijsheid, wetenschap en innerlijk menselijk weten ontkend worden.

Ondanks vele boeken en publicaties, sommige al zo oud als de mensheid, online video’s, documentaires of spreekbeurten worden kennis, wetenschap, filosofen, ethici, systeemdenkers of anderen die zich betrokken voelen met het leven op aarde genegeerd door hen die gemotiveerd zijn dat te doen. Economisch en financiële beheersing, ondanks de onbeheersbare gevolgen voor mens en planeet, zijn prioriteiten die ondersteund worden door regeringen, personen en  bedrijven die zich afhankelijk hebben opgesteld, geregeerd door één fundamentele oorzaak: Angst door bewuste onwetendheid wat ik oblivicisme heb genoemd.

Bezittingen zoals bijvoorbeeld een huis, sieraden, geld of bedrijven of macht door beheersing zijn belangrijker geworden dan mensen zelf, want mensen worden er voor opgeofferd, geschaad en gekwetst. Ziekenhuizen worden gebombardeerd omdat we de term ‘collateral damage’ geleerd hebben te accepteren als een haast logisch gevolg en een acceptabele prijs.  Dit is onnatuurlijk. Vernietiging van mensen en ons milieu lijkt de norm en wordt geprolongeerd door ontkenning. Carl Gustav Jung schreef: ‘hoe moeilijk het is om eenvoudig te zijn’ en dat de echte, menselijke mens in opstand komt tegen de onmenselijke vorm van leven.

In deze korte observatie wil ik proberen het ontstane gat tussen wetenschappelijke kennis en menselijke weten en een soort surreële preferentie te dichten dat wordt veroorzaakt door angst en zelfdeceptie.

Het begint met het feit dat wetenschappelijk onderzoek of beter gezegd wetenswaardigheden die soms bruikbaar kunnen zijn de gewone wereld niet altijd bereiken. Er bestaat een gat tussen wat men zou kunnen weten en wat er geweten wordt. En er bestaat een gat tussen wat men eigenlijk wel weet, maar uit motivatie ontkend wordt. Een belangrijke reden is dat wetenschappers een soort hautaine positie hebben verworven en het daardoor lijkt dat ze liever hebben dat hun conclusies alleen kunnen worden gedeeld met een select gezelschap, waarin de medemens in de vorm van Jan met de Pet, niet welkom is. Hun bevindingen zijn vaak geschreven in een elitair jargon dat zelfs door collega’s niet of nauwelijks begrepen kan worden, laat staan door de gewone man of vrouw. In onleesbare taal komt men dan tot een conclusie die weer tot andere vragen lijdt, ad infinitum.

De vraag die wetenschappers zich vaak stellen is die of wat zij doen wel wetenschappelijk is, maar uit onderzoek blijkt dat lang niet iedereen zich geroepen voelt om er actie mee te ondernemen, m.a.w. er daadwerkelijk iets mee te doen dat goed is voor de samenleving. Dit geldt zeker voor de bedrijfsethiek. Deze stroming in de Sociale Wetenschappen waarmee men aantoont dat oneerlijk zakendoen niet duurzaam kan zijn en de mens en aarde schaadt, wordt nauwelijks serieus genomen door regeringen en bedrijven. Een schoolvoorbeeld zijn de zogenaamde transnationale handelsovereenkomsten zoals TPP (Trans Pacific Partnership) en TTIP (Trans Atlantic Investment Partnership). Het feit alleen dat zulke verdragen in het geheim worden geschreven door diegenen die er belangen bij hebben, maakt ze al verdacht en dat zijn ze ook. Ze zijn niet geschreven voor een algemeen menselijk of systeem-ethisch belang, maar voor een aantal profiteurs zoals bedrijven en politici. Toen ik academici vroeg hier iets over te zeggen of te schrijven, bleef het akelig stil. En op de vraag waarom dan niet, kreeg ik geen antwoord.

En dat is wat er aan de hand is: er is voldoende wetenschappelijk, cultureel en filosofisch bewijs om verdere ontwrichting van mens, natuur en samenleving te voorkomen, maar het wordt genegeerd of blijft ongebruikt in een lade liggen. De gemakkelijke vlucht naar de eerder genoemde surreële wereld, blijft het primaire doel, want men wil niet graag boven het maaiveld uitsteken.  Dit komt mede door het feit dat de wetenschap zich in een harnas heeft laten zetten dat empirisme wordt genoemd. Men heeft afgesproken dat onderzoeksresultaten alleen wetenschappelijk mogen worden genoemd als ze empirisch zijn vastgesteld en dat betekent dat ze alleen door onze 5 zintuigen mogen worden beoordeeld: zicht, reuk, smaak, aanraking en geluid, dus men mag alleen zijn of haar oog, neus, tong, huid, oor gebruiken. Deze deterministische manier van feitenbepaling is het resultaat van het zogenaamde Cartesiaanse denken dat ook wel reductionistisch denken wordt genoemd. Descartes zag de wereld als een machine en alles wat we zouden moeten doen is deze machine in steeds kleinere deeltjes opbreken om de oorsprong van de opbouw te leren kennen. En als er dan wat mis mee zou zijn, kunnen we gewoon dat deeltje vervangen dat niet goed functioneert. Isaac Newton bevestigde deze denkwijze door te bepalen dat alles wiskundig berekenbaar is, voldoet aan natuurkundige wetten, en dus ook in deeltjes kan worden gereduceerd. Daarom zijn volgens hun beredenering ook de natuur, de mens en de dieren zogenaamde ‘machines’ die aan een reeks natuurwetten onderhevig zijn.  Het empirisme reduceert op die manier alle onderzoek tot het verkleinen en nog meer verkleinen van observaties door het zintuigelijk lichaam alleen (en dus niet met de menselijke geest, zijn redelijkheid of logica, zijn gevoel, zijn intuïtie, zijn innerlijk weten). Dit, in het kort, is de oorzaak van het gat tussen wetenschap en werkelijkheid zoals reeds eerder genoemd. Menselijk subjectiviteit wordt nauwelijks als wetenschappelijke bepaling geaccepteerd. Er wordt niet gedacht in een zogenaamde systeembenadering die alle relaties onderzoekt en de totale  menselijke bewustwording en zijn bewustzijn meeweegt. Onderzoekers als Fritjof Capra, Gregory Bateson, Ervin Laszlo, Amit Goswami of John Hagelin hebben deze empirische methodiek achter zich gelaten. Hun onderzoek op het gebied van diepe ecologie, systeem denken en kwantum natuurkunde bewijzen dat de wereld niet bestaat uit deeltjes, maar uit relaties, mogelijkheden en potentieel. Als men dus echt alles reduceert tot het atomaire kleine, dan observeert men niet alleen die atomen, neutronen en hun kernen, maar ziet men wezenlijke relaties ertussen die constant fluctueren, bestuurd door o.a. de menselijke geest…..Want op het moment dat wij er als mens naar kijken, reageren die deeltjes op een vreemde manier en laten ons zien dat er afstand, noch tijd bestaat tussen die relaties met onszelf als kijker en potentieel. Dit potentieel kunnen we gaan zien als onze mogelijkheid om door menselijke gedachten en keuzes, de fundamentele en dus actuele  realiteit te beïnvloeden. Onze keuzen en gedachten zijn dus kwantumnatuurkundige impulsen die meetbaar zijn. Dat geeft ons meteen een enorme verantwoordelijkheid. Want het betekent dat hoe wij denken en doen direct invloed en impact op de wereld en werkelijkheid heeft. Ons handelen, denken en doen zijn niet alleen significant voor onszelf, maar universeel en planetair bepalend. Dus creatief denken is evolutionair, duurzaam en opbouwend, maar destructief denken is vernietigend. Wij zijn dus veel meer dan ons brein. Wij als mens, zijn verantwoordelijk voor de realiteit die we hebben ‘bedacht’. En zie op dit moment onze werkelijkheid om ons heen… Omdat we ons dit niet of nauwelijks realiseren, verwachten we dat we ermee weg kunnen komen toch destructief te blijven denken, angstvallig vasthoudend aan reductionistisme en cartesiaanse afbraak.  Dit betekent denken in fragmenten, delen, maar niet denken en doen in het ‘hele al’.

Ethiek is al een natuurlijke weg voor iedereen. Ondanks dat er verschrikkelijke dingen met mens, dier en natuur gebeuren, zijn we er toch in geslaagd een groot deel van onze wereld te vermenselijken. We kunnen zonder angst in een vliegtuig stappen of in een trein omdat we anderen kunnen vertrouwen. We kunnen een broodje ham kopen en meteen opeten omdat we de bakker en de slager hebben leren vertrouwen. En we kunnen aan het verkeer deelnemen omdat de meesten, zoals jijzelf graag willen overleven omdat ze dezelfde natuurlijke aanleg hebben tot het behoud van het leven. Ik schreef hier ‘kunnen’ maar had misschien ‘konden’ moeten gebruiken omdat de angst voor klimaatverandering en terrorisme het onderling menselijk vertrouwen dat nodig is voor een sociale cohesie enorm hebben geschaad. Men is nu bang om in een trein te stappen en men ziet dat iemand zijn tas is vergeten. Terreur werkt vernietigend op menselijk vertrouwen, alle totalitaire regimes wisten en weten dat en  is helaas verworden in een machtig wapen die door vriend en vijand worden gehanteerd.

Deze lijm of, zoals ik het noem ‘systeemethiek’  is een amalgamatie (een samensmelting) van menselijk vertrouwen in elkaar en in onze aarde door een totale defragmentatie van wetenschap en menselijk, innerlijk en natuurlijk weten. Systeemethiek zie ik als een verbintenis en brug tussen mens en zijn perceptie van de werkelijkheid. Het is nodig om het gat tussen mens en perceptie door niet volledig weten te overbruggen. Er is dus geen verschil tussen wat mensen weten of niet weten, want vertrouwen in elkaar en in de planetaire en universele balans is het antwoord op de angst. Separatisme, de verdeling van landen, volken, culturen, mensensoorten en onze planeet zijn gebaseerd op empirisch en reductionistisch denken. Dit is niet meer van deze tijd. Wij als mensheid, zijn al een stuk verder, maar we doen er onvoldoende mee omdat de macht van het oude denken nog steeds dient als basis voor politieke macht. Determinisme geeft ons een wereld van afstand, van verschil, van separatie, discriminatie, machtsmisbruik, overheersing, terwijl de niet empirische vormen van wetenschap al lang hebben aangetoond dat dit niet klopt. Wij zijn verbonden, afhankelijk van elkaar en onze planeet. We zijn een heelheid als mensheid, flora en fauna en direct gerelateerd aan sterren, de zon en de planeten die onze wereld en het leven mogelijk maken. Als planetaire condities zouden veranderen, veranderen wij ook. Het fraaie is echter dat wij als mensen juist die eigenschappen hebben geërfd en in ons zijn ontwikkeld om ons en onze wereld op zo’n manier te beïnvloeden dat het nog voor een langere tijd behouden kan worden. Doen we dat niet, dan zullen we onszelf uitroeien en misschien is dat maar het beste ook, want op de manier zoals we nu met moeder Aarde omgaan, zijn we haar niet waardig. Want de aarde heeft alle tijd van de wereld, maar wij niet meer.

Wat we kunnen doen is hulp vragen aan onze leiders en regeringen de boodschap van systeemethiek over te brengen door reclame te maken en deze inzichten te promoten. We kunnen deze boodschap als een vak op scholen gaan onderwijzen. We kunnen video’s op Youtube plaatsen en documentaires maken om de algemene bewustwording te stimuleren. We moeten beginnen deze lessen al vanaf zeer jeugdige leeftijd te geven, dus op kleuterscholen,  basisscholen, het voorgezet onderwijs.  Systeemethiek als vervanger van Maatschappijleer. Onze School for Humanity kan een combinatie van de volgende lesvakken geven onder de noemer ; ‘Systeemethiek’

·         Condities voor Leven- Autopoiesis – Zelfcreatie en zelfonderhoud van het leven

·         Holisme & Natuurlijke Relaties tussen mens en planeet – diepe ecologie

·         Menselijk Bewustzijn en coherentie

·         Menselijk en niet menselijk leven

·         Mens en Maatschappij – Geschiedenis van de Mens

·         Mensen en Zaken – Grondstoffen en moreel kapitaal

·         Menselijk gedrag jegens Aarde en Universum

·         Wereld Problemen en Risico’s (World Economic Forum)

·         Risico & Crisis Management & Dilemma theorie

·         Quantum Natuurkunde

·         Nieuwe wetenschappelijke stromingen (Epi-Genetica, Noëtische en Neuro Wetenschap)

·         Gaia Theorie – Systeem Theorie

·         Maatschappelijke verantwoordelijkheid en Sociale Cohesie

·         Fysiologische risico’s van stress

·         Politiek en Kapitalisme

·         Toekomstige Generaties

·         Wijsheid en Geluk

(Arend van Campen 08.01.16)