Intro: Over De Menselijke Waardigheid, lezing 18 mei 2014

Duizenden jaren, al sinds de mensheid begon te denken en te communiceren, kijkt men naar de hemel in de nacht en naar de wolken en de zon overdag en vraagt men zich af: hoe ben ik hier terechtgekomen en wat is mijn taak hier en waarom ben ik eigenlijk geboren?

Men begreep van de zon en van de regen dat ze leven brachten en keek naar de sterrenhemel en zag daarin beeltenissen die op de aarde ook verschenen, zoals een tijger, een slang, een weegschaal, een beer.

Er wordt wel eens gezegd: wij zijn gemaakt van sterrenstof. U kunt dat vanaf vandaag letterlijk nemen.

Maar bent u nog wel een mens? Of zijn wij, u en ik. cliënten, patiënten, consumenten, producenten, professoren, professionals, non professionals, moralisten, socialisten, kapitalisten of terroristen, misschien werklozen, goddelozen, democraten of asocialen?

Of Liberalen, Christenen, Lutheranen, Protestanten, Moslims of Hindoes?

En worden we wel als mensen aangekeken als we op een zakendiner of receptie alleen nog de taak aannemen om vooral te netwerken. Je moet dus aardig doen tegen bekenden of wildvreemden.

Niet omdat je het prettig vind ze te ontmoeten of terug te zien, maar omdat zijn jou iets kunnen geven wat jij van ze wilt hebben. Je bent dus met een belang bezig. Natuurlijk ben ik niet roomser dan de Paus, maar zo is het steeds vaker.

Er is een belang, of zoals zo mooi gezegd in het Engels, an ulterior motivator, dus een geheime reden of verborgen motivatie om een menselijke relatie aan te gaan.

Is dit een natuurlijke, biologische, sociale of neurologische drang of niet? Komt het belang (vooral geldelijk) nu op de  1^ste plaats omdat we ons afhankelijk hebben gemaakt van materiele zaken die, zoals wij denken, alleen met geld kunnen worden betaald?

Wat zegt dat eigenlijk over ons, de Mens? Wat is er gebeurd met onze menselijke waarde, onze menselijke maat, onze menselijkheid, als we door het leven gaan en veinzen wie we zijn omdat dat ons verlangen naar geld of status bevredigen zal?

Is er nog iets menselijk over of mogelijk in zo’n wereld? Een maatschappij of samenleving die deze benaming niet meer verdiend omdat iedereen voor zich moet leven of kiest om zo te leven? Dit is de oorzaak van de enorme versnippering van mensen en maatschappij. Ze zijn geworden wie of wat ze vertegenwoordigen; een belang, een bedrijf, een beroep, een politieke of religieuze keuze, maar geen werkelijk mens meer, niet meer wat en wie ze eigenlijk zijn…

Dus hebben we anno 2014 en natuurlijk al vele duizenden jaren een maatschappij gebouwd volgens dit drama, een toneelstuk waar iedereen een rol heeft gekregen die hij denkt te MOETEN spelen om er bij te horen. Echter, hij hoort er dus helemaal niet bij, omdat juist door die rol te moeten blijven spelen hij of zij zich afzondert van anderen omdat de aangenomen en gespeelde karakterrol belangrijker is geworden dan hij of zij zelf. En die rol zal moeten worden doorgespeeld tot men erbij neervalt.

Dus hebben we terroristen, carrière politici, bankiers, oliemensen, politieagenten, rechters, dokters, winkeliers, die maar een klein gedeelte van de dag echt mens kunnen zijn. We zijn in een eindstrijd verwikkeld met als prijs ”who gets what? De Grootmachten slijpen de messen…

Maar, volgens de kranten is er geen crisis meer, er is weer groei – welke groei ? Er wordt weer wat verdiend – door wie?

Is het een wonder dat daardoor een intermenselijke scheuring is ontstaan waar het afhangt wie er met je wil praten, van wie met je wil spelen, en in welke rol in welk toneelstuk?

Tragisch en grappig eigenlijk…….

Maar wat te doen? Jaren geleden schreef Somerset Maugham het boek de Razor’s Edge waarin de hoofdpersoon Larry erachter kwam dat het MAKKELIJK IS OM ALS HEILIGE TE LEVEN BOVEN OP EEN BERG.   Dus hier beneden in de klei, is het best moeilijk je staande te houden en je menselijke waarde te behouden. Het is een constante balans vinden tussen morele en immorele keuzes, want de huur moet betaald worden en ook de dokter kost geld en o ja, wat zullen we vanavond (kunnen) eten.

Waar ik vandaag over wil gaan praten is belangrijk. Ik heb de titel ‘Over de Menselijke Waardigheid’ gekozen met een doel. Ik heb deze titel geleend van Pico Della Mirandola die ruim 500 jaar geleden zijn Hominis Dignitate in 1486 aanbood aan de kerkelijke leiding in Rome, maar niet mocht uitspreken. De lezing draag ik aan hem op uit respect voor het vrije denken en de vrije wil (iets wat we godzijdank allen delen). Ik denk niet dat hij het erg zal vinden....

Er is veel gebeurd sindsdien en ik maak nu gebruik van de vrijheid tot meningsuiting die vooralsnog bestaat, maar zoals u weet overal ter wereld onder druk staat. Mensen die de waarheid willen spreken worden te vaak als klokkenluiders gezien en u weet wat er met een persoon gebeurt die de realiteit wil beschrijven. Zijn of haar stem wordt gesmoord of men kan zelfs vermoord worden.

Deze Pico stellingen worden nu nog steeds gezien als het eerste Humanistische Manifest. Hij probeerde de waarde en de waardevolle mens weer centraal te plaatsen. De mensen mochten niet langer worden vervolgd, gefolterd, verbrand of vermoord voor God omdat God het zo niet bedoeld had. De mens was volgens hem en nu volgens mij De Centrale figuur om wie het in onze, menselijke en onmenselijke wereld draait.

Hij schreef: 

"In Arabische geschriften heb ik gelezen, eerwaarde vaders, dat de Saraceen Abdallah, toen hem gevraagd werd wat hem op dit schouwtoneel de wereld het meest bewonderenswaardig leek, geantwoord heeft: niets bewonderenswaardiger dan de mens. Met deze uitspraak correspondeert het bekende gezegde van Mercurius; Een groot wonder, o Asclepius is de mens.

Miraculo dignus est homo; De mens is bewonderenswaardig.

Daarom, Asclepius, is de mens een groot wonder, een eerbiedwaardig en eerwaardig wezen.

Hij gaat over in de natuur Gods, als ware hijzelve een god. Hij kent het geslacht der geesten, omdat hij weet, dat hij dezelfde oorsprong heeft als zij. Hij ziet neer op dat deel van de menselijke natuur in hemzelf, dat al te menselijk is, maar hij vertrouwt op het deel dat goddelijk is.

Zo staat hij op de best denkbare plaats, in het midden tussen aarde en hemel en kan daardoor wat beneden hem liefhebben en zelf door hogere wezens bemind worden.

Hij zorgt voor de aarde. Hij mengt zich met de snelheid van zijn gedachten tussen de elementen. Met de scherpte van zijn geest daalt hij af in de diepten der zee. Alles is hem mogelijk; de hemel vindt hij niet te hoog, hij meet hem met zijn waakse geest als ware die vlakbij; zijn aandacht wordt door geen nevel gestuit; de dichtheid van de aarde verhindert hem niet er in door te dringen en daar mijnbouw te bedrijven; de afgrondelijke diepten van de zee beletten hem niet onder water te zien, Hij is alles tegelijk en overal tegelijk."

Deze inzichten, namelijk die van een natuurlijke verbintenis, die wordt gezien in de Gnostiek, als het gelijk worden aan God, werden later niet meer letterlijk genomen. Ze komen toch wel voor, maar vaak als te cryptische citaten in de Bijbel. Deze inzichten werden als ketterij beschouwd wat leidde tot de huidige conflict situaties en disharmonie.

De Gnosis, die eigenlijk pas weer echte internationale aandacht kreeg toen in Nag Hammadi in Egypte de zogenaamde Dode Zee Rollen werden ontdekt, betekent ‘Weten’.

Dit weten, ook wel goddelijk weten, wordt nog steeds gezien als een bedreiging, want grote religies zoals het christendom of Islam, kijken niet bij de mens naar binnen, maar spreken over een externe macht ergens anders, buiten de eigenlijke mens. Dit is een van de oorzaken van de gespletenheid van de mensheid en is gebaseerd op angst.

Dus we bevinden ons hier – (teken een man en een cirkel),  de wereld met de mens erbuiten.

Ik stelde me de vraag; wie ben ik als mens en wie zijn die andere mensen die de wereld in onbalans hebben gebracht? Wat zijn de bases voor menselijke besluiten? Is hij bezig met de realiteit of is hij onderweg naar een wereld die aan het eind van de regenboog bestaat en alles doet om die ooit te bereiken? Leeft hij in het heden, de werkelijkheid of in de toekomst waar iedereen beloont zal worden?

Pico baseerde zijn overtuiging gedeeltelijk op de geschriften over Hermes Trismegistus van ver voor de huidige geschriftsverering waar velen zich letterlijk aan willen of moeten houden. Dit moeten is een verplichting en steeds in conflict met vrije keuzes en de vrije wil.

Deze lezing zal bestaan uit 5 delen; de introductie en uitleg over de Metafysica en de Deontologie en de wereld zoals ie nu is en daarna de wereld zoals ie kan gaan zijn als we onszelf als mens weer in het midden plaatsen, weten en voelen.

Ik zal me eerst even introduceren. Mijn naam is Arend van Campen, ik ben geboren in 1960 te Sliedrecht in een Protestant gezin. Mijn vader was politieman en mijn moeder huisvrouw. Ik heb 2 broers, een ouder en een jonger.

Toen de serie ‘Kung Fu’ met David Carradine op tv kwam, was ik meteen geobsedeerd door de wijsheden die de priester de jonge ‘Grasshopper’ onderwees. Ik was toen 12 jaar en de filosofie- of mooier gezegd ‘de liefde voor wijsheid’ liet me nooit meer los.

Ik begreep meteen dat we in plaats van conflict harmonie moeten vinden en daarnaar te leven, maar het kan een half leven duren om een harmonie in te zien, laat staan te bereiken.

Dit werd toen gezegd en pas nu, veertig jaar later begin ik het te begrijpen, na heel veel studie en geduld, niet alleen door er filosofisch over na te denken, maar ook door op die manier te leven. 

Inmiddels is de eenheid van God en Mens, Natuur en Universum bewezen door de natuur en wiskunde, zodat het ook empirisch kan worden gestaafd. Misschien zit de sceptische wereld hierop te wachten?

Ik ga proberen het u deze middag uit te leggen, maar u moet het zelf in de praktijk gaan brengen en dat kan alleen maar door te vertrouwen op de natuurlijke balans waar u deel van uitmaakt.

Ik woon af en aan in Dordrecht al zo’n 25 jaar, maar was van die jaren hoofdzakelijk onderweg in het buitenland. Ik heb een lange internationale carriere in de olie industrie opgebouwd en geef op dit moment olie en gas trainingen, maar als ethicus, integreer ik moreel denken en handelen in de lessen.

Maar ondanks dat ik een technisch en operationeel beroep koos, lag mijn hart in de filosofie, dus toen anderen technische tijdschriften lazen, las ik bv. Seneca, Plato, Aristoteles, de I Ching, Confucius en de Bijbel en altijd was ik bezig de beweegredenen voor menselijk handelen te begrijpen. Ik ging zaken begrijpen, ik ging dingen doorzien en ik ging geloven in de waarde van de mens, maar die waarde werd bijna niet begrepen omdat mensen die ik dacht dat ze het snapten, toch voor geld, bezit of roem kozen, terwijl het ze niet echt gelukkig maakte.

Zij leefden dus niet voor wijsheid, maar voor iets anders. Toen ik jaren later Walden van Henry David Thoreau las bleef me een uitdrukking bij: ‘Vandaag de dag zijn er veel professoren filosofie, maar geen filosofen’

Waarom besluit iemand iets dat een ander kan schaden? Waarom vervuilt een oliemaatschappij de Oceaan en doet net alsof het niet is gebeurd? Waarom is hebzucht een menselijke angst? Enzovoorts.

Toen ik Marcus Aurelius ‘Overpeinzingen’ las begon ik steeds meer te begrijpen over de werkelijke waarde van de mens en hoe hij echt gelukkig kon gaan zijn.